Meteorologia w filatelistyce

Pojawiające się w połowie XIX w. tendencje do nadawania prowadzonym, jeszcze przed paru laty przez pasjonatów, obserwacjom meteorologicznym instytucjonalnego i narodowego charakteru spowodowały m.in. konieczność przesyłania do jednostki nadzorującej, okresowych raportów dotyczących wszelkich aspektów pracy poszczególnych stacji meteorologicznych, w tym i najróżniejszych wykazów meteorologicznych. Jedyną możliwość przesłania wspomnianych dokumentów stwarzała wówczas poczta. W zależności od rangi stacja meteorologiczna przesyłała informacje z wykorzystaniem właściwych formularzy. Bardzo pomysłowe było przesyłanie miesięcznych lub dekadowych zestawień dotyczących wysokości opadu, wysokości pokrywy śnieżnej, dobowych informacji o gradzie, ulewnym opadzie deszczu i innych zjawiskach szczególnych (tudzież niebezpiecznych lub nawalnych) na specjalnie do tego celu przygotowanych kartach pocztowych. Adresowa część karty zawierała informacje dotyczące odbiorcy (adresata) przesyłki, a część odwrotna zwięzły wykaz/informację o rezultatach obserwacji lub o wystąpieniu określonego zjawiska. Zadanie obserwatora sprowadzało się do naklejenia znaczka pocztowego oraz do wypełnienia części odwrotnej karty. W późniejszym okresie na kartach były już nadrukowane znaki opłaty pocztowej lub znak opłaty pocztowej nie był wymagany w związku z umową zawartą między zarządem poczty, a służbą meteorologiczną.

Zachowana korespondencja ze stacji i posterunków meteorologicznych dokumentuje nie tylko rezultaty pomiarów i umożliwia studiowanie zmienności klimatu ale jest także dokumentem natury historycznej, prezentującej losy państwa oraz historie poczty działającej w tym regionie.

W tym wypadku niezwykle interesująca jest dokumentacja z ziem polskich. Poniższe przykłady przedstawiają kopie kart opadowych wysłanych z

  1. posterunku opadowego w Mysłakowie, pow. łowicki, dorzecze Bzury do Biura Meteorologicznego przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie z informacją o wysokości opadów i ich charakterze w listopadzie 1917 roku. Na awersie karty pocztowej, polskojęzycznej!, wysłanej z Łowicza 6.12.1917 roku znajduje się znaczek niemiecki z nadrukiem Gen. Gouv. Warschau oraz stempel doręczeniowy Warszawskiej Poczty Miejskiej, której 100-lecie utworzenia właśnie obchodzimy.KOwarszawskaFKOwarszawskaT
  2. posterunku opadowego w Inowrocławiu z maja 1919 roku do Pruskiego Instytutu Meteorologicznego w Berlinie. Karta zawierająca informacje na temat opadów w maju 1919 roku pierwotnie nadana 1.06.1919 roku została zatrzymana, ze względu na ograniczenia w wymianie korespondencji między objętą powstaniem Wielkopolską a Niemcami (co potwierdza czarny stempel o tekście „wegen Sperre zurück” na awersie)  została ponownie wysłana dopiero w dniu 4.08.1919 roku po wznowieniu wymiany. Dodatkowo na karcie znajduje się stempel prowadzonej przez powstańców cenzury korespondencji „Cenzura wojskowa Inowrocław”.
    inowrocław04Inowrocław_19191_05

Więcej na temat meteorologii w filatelistyce można znaleźć na stronie Internetowego Koła Filatelistów PZF w zakładce http://www.i-kf.pl/index.php/meteorologia.html a na temat wypraw polarnych w zakładce http://www.i-kf.pl/index.php/antarktyka-w-filatelistyce.html. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z tymi interesującymi tekstami.

autor: Prof. dr hab. Mirosław Miętus